Koʻtarish krani — yuklarni koʻtarib, maʼlum masofaga tashiydigan, davriy ishlaydigan mashina. Koʻtarish krani koʻtarish konstruksiyasi (koʻpriksimon yoki konsol ferma, minora, machta, strela), asosiy yuk kutaruvchi mexanizm (chigʻir. telfer), kuch qurilmalari, elektr jihozlar, yoʻvaltiruvchi va tu-tib turuchi elementlar (zanjirlar, qavatlar), yukni qamrab oladigan qurilmalar (ilgak, elektromagnit, greyfer va boshqalar) dan tashkil topgan. Konstruktiv alomatlari va ishlash sxemalariga koʻra, Koʻtarish kranining statsionar va Koʻchma; buriladigan va burilmaydigan xillari bor. Vertikal oʻq atrofida aylanib ishlaydigan Koʻtarish krani buriladigan kran deyiladi; boʻlar oʻzgarmas qulochli (quloch — aylanish oʻqi bilan yukning osilit nuqtasi orasidagi gorizontal masofa) va oʻzgaruvchan qulochli boʻladi. Buriladigan Koʻtarish kranit. yilda harakatlanadigan, velosiped kran, pnevmatik gildiraqli, zanjir tasmali, avtomobilga oʻrnatilgan, devorga oʻrnatilgan, shuningdek, pontonga oʻrvatiladigan (suzib yuradigan), kemaga oʻrvatiladigan turlarga boʻlinadi. Bunda kranning buriladigan qismi portalga (portal kran), qoʻzgʻaluvchi yoki qoʻzgʻalmaydigan kolonvaga yoxud buriladigan doiraga tiraladi. Baʼzi kranlarda minora (minora kran) yoki machta (machtali kran) koʻrinishida boʻladi. Burilmaydigan Koʻtarish krani ga koʻprik kran, kran balka, kabelli kran va boshqa kiradi. Yuklar gorizontal yoʻnalishda toʻgʻri chiziqli ilgarilama tashiladigan Koʻtarish krani koʻprik kran deyiladi. Koʻtarish krani tovar stansiyalari, omborlar va dengiz portlarida koʻprik kranning bir turi — toʻrt oyoqli kranlar ishlatiladi. Koʻprik kranlar bir balkali va ikki balkali kran-balkalarga boʻlinadi. Koʻtarish krani qoʻlda va mexanik (bug, elektr, suyuqlik, havo, ichki yonuv dvigatellari yordamida) harakatlantiriladigan turlarga boʻlinadi. Hozir qoʻlda, bugʻ va havo yordamida harakatlantiriladigan Koʻtarish krani kam ishlatiladi. Koʻtarish kranining asosiy tafsiloti uning yuk koʻtaruvchanligi hisoblanib, u (mas, suzib yuruvchi burilmaydiganda) 1500— 2500 t gacha boradi. 3-d sexlari va omborlarda konsol fermali konsol Koʻtarish krani ishlatiladi; bunda konsol ferma bir relyeli osma yoʻlda galtaqlar yordamida siljiydigan vertikal tirak ramalarga mahkamlanadi. Qurilish va montaj ishlarida derrikkran l a r (strelali minora kranlar), yirik qurilishlarda, ochiq konlarda, yuklarni gorizontal yoʻnalishda 1500 m gacha masofaga tashishda kabelli kranlar ishlatiladi. Bunda koʻtaruvchi kanat ikkita qoʻzgʻalmas yoki qoʻzgaluvchan tirakminoraga tortiladi; yuklarni koʻtarish va tushirish mexanizmi bilan jihozlangan aravacha shu qavatda siljiydi. Qurilish ishlarida minora kranlar ishlatiladi. Koʻchma kranning minorasi temir yoʻlda yoki yerda harakatlanuvchi gildiraqli yoki zanjir tasmali aranaga tayanadi va 100 t gacha yuk kutaradi. Statsiovarniki — 400 t gacha yuk koʻtaradi, strelasining qulochi 50 m gacha, yuk koʻtarish balandligi 150 m gacha boʻladi.